- Категория: Әр түрлі
- Опубликовано: 19 апреля 2014
- Просмотров: 4754
Жалағаш ауданы — Қазақстан Республикасы, Қызылорда облысының орталық бөлігіндегі әкімшілік бөлініс, 1939 жылы 17 қазанда құрылған.
Жер аумағы 27,1 мың км².
Тұрғыны 41,6 мың адам, орташа тығыздығы 1 км²-ге 1,8 адамнан келеді (2008).
Аудан әкімі - Серік Сағитжанұлы Сермағамбетов.
Аудан орталығы – Жалағаш кенті. Аудан жеріндегі 17 елді мекен 1 кенттік және 14 ауылдық әкімшілік округке біріктірілген. Жері негізінен жазық. Солтүстігі тақыр (Дариялық тақыр жазығы), сор, сортаң, Сыр бойындағы жері шалғынды-батпақты, оңтүстікке қарай (Қызылқұм) құмды келеді. Ең биік жері – ауданның солтүстігінде орналасқан Егізқара тауы (288 м). Климаты тым континенттік, қысы суық, жазы ыстық, аңызақ. Қыс айларында жылы күндер жиі болып тұрады. Қаңтар айының орташа температурасы – 9 – 12°С, шілдеде 25 – 26°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 100 – 150 мм. Аудан жерімен Сырдария және оның тармақтары Жаңадария, Қараөзен ағып өтеді. Шеңгелдікөл, Сарыкөл, Қаракөл, т.б. көлдер бар. Шөлдік белдемде орналасқандықтан Жалағаш ауданының топырағы Сырдария өзені жайылмасында шалғынды сұр, сортаң, солтүстігінде тақырлы сортаңды сұр топырақ, ал оңтүстігінде ақшыл сұр, сұр, қызыл құмды топырақ дамыған. Жазық жерлерде және төбе аралықтарында баялыш, жүзгін, шеңгел, сексеуіл, еркек шөп, күйреуік, су айдындары бойында қамыс-құрақ, ақбас, кекіре, т.б. өседі. Жануарлардан жабайы шошқа, борсық, түлкі, қарсақ, қасқыр, шиебөрі, ақ бөкен, қоян, кекілік, қырғауыл, т.б. мекендейді. Ауыл шаруашылығына жарамды жері 391,1 мың га (2008), жыртылатын жерінің аумағы 28,1 мың га, шабындығы 5,3 мың га, жайылымы 252,7 мың га. Халықтың орналасуы біркелкі емес. Негізінен, Сырдария бойын қоныстанған. Орташа тығыздығы 1 км²-ге 1,7 адамнан келеді. Ірі елді мекендері: Жалағаш, Аққұм, Ақарық, Бұқарбай, Еңбек, Қаракеткен, Мақпалкөл, Мәдениет. Аудан ауыл шаруашылығымен, оның ішінде егін шаруашылығымен шұғылданады. Басты дәнді-дақылдары — күріш, сондай-ақ, бидай, арпа, жүгері, жоңышқа егіледі. Ауыл шаруашылығына жарамды жердің ауданы 1,76 млн. га, оның 1,45 млн. га-сы пайдаланылады. Жыртылатын жерінің аумағы 40,1 мың га. Жалағаш ауданында 21,9 мың сиыр, 6,4 мың жылқы, 0,5 мың түйе, 42,5 мың бас қой мен ешкі бар (1999). Ауданда 21 орта және орталау мектеп, 1 кәсіптік-техникалық мектеп, 9 мәдениет үйі, 17 кітапхана , 1 музей, 7 мешіт, 10 аурухана, 6 дәрігерлік амбулаторлық пункттер бар. Елді мекендерге 82,7 км су құбыры жүргізілген. Жалағаш ауданында тарихи және мәдени ескерткіш орындары көптеп кездеседі. Аудан жерімен Ташкент – Орынбор темір жол және мемлекеттік маңызы бар автомобильді жолдары өтеді.